Atık İzleme Platformu

Türkiye'nin 1994-2022 dönemini kapsayan katı atık yönetimi performansı, dikkat çekici bir ilerleme kaydetmiştir. 1994 yılında 18,7 milyon ton olarak kaydedilen toplam atık üretimi, 2022 yılına gelindiğinde 35,8 milyon tona ulaşarak yaklaşık %91'lik bir artış sergilemiştir. Bu artış, ilgili dönemdeki nüfus artışı, kentleşme ivmesi ve ekonomik büyüme dinamikleri ile doğrudan paralellik göstermektedir.

Atık toplama oranları incelendiğinde, 1994 yılında %75,1 olan oranın, yıllar itibarıyla istikrarlı bir artış trendi göstererek 2022 yılında %93,4 seviyesine yükseldiği görülmektedir. Bu başarı, belediye hizmetlerinin kapsamının genişletilmesi ve çevresel farkındalığın artırılması yönündeki çabaların bir yansımasıdır. Bilhassa 2004-2010 periyodu, toplama oranının %85 seviyelerinden %90'lara yükselmesiyle önemli bir eşiğin aşıldığı bir dönem olmuştur.

2022 yılı verilerine göre, toplam 32,4 milyon tonluk atık üretiminin 30,3 milyon tonu toplanmış, yaklaşık 2,1 milyon ton atık ise toplama sistemine dahil edilememiştir. Kişi başına düşen günlük atık üretimi yaklaşık 1,71 kg olarak hesaplanmıştır. Bu değer, Avrupa Birliği ortalamasının (yaklaşık 1,2 kg) üstünde kalmakla birlikte, gelişmekte olan ülkeler ortalamasının üzerinde bir konuma işaret etmektedir.

Bertaraf yöntemleri analizi, düzenli depolamanın halen hakim yöntem olduğunu, ancak kompost ve geri kazanım oranlarının artırılması gerekliliğini ortaya koymaktadır. Dönemsel bazda bertaraf metotlarındaki çeşitlilik, döngüsel ekonomi ve sıfır atık hedeflerine ulaşılabilmesi için ilave yatırımları ve politika teşviklerini zorunlu kılmaktadır.

Öneriler: Gelecek dönemde, geri dönüşüm ve kompost oranlarının maksimize edilmesi, toplanamayan atık miktarının elimine edilmesi ve sürdürülebilir atık yönetimi stratejilerinin eksiksiz uygulanması, ulusal çevre hedefleri açısından stratejik öneme haizdir.